ÇILGIN  AT
                                                        Tashunca - uitco
                                                               (1849-1877)
 

Amerikan Yerli tarihinin en büyük kahramanlarının başında gelen Çılgın at 1841 yılında Kara Tepeler'in  doğusunda ki Rapid Creek'de doğmuştur.O bir Lakota'dır  ve Teton Siox kolundandır.  Çocukluğunda saçlarının görünümümden dolayı    " Parlak saçlı Çocuk" yada" Kıvırcık " diye çağrılıyordu . Babasının adı da  Çılgın At'dır. Annesi  Brule Sioux'larından büyük reis Benekli Kuyruk'un kızkardeşidir.
...
Onu  mücadelesindeki cesaretiyle anıyoruz. Çılgın  At,  Lakota  yerlilerinin  hayatı içerisinde ileriyi  gören düşsel  bir  efsane  vede gelenekleri  koruyan  değerli  bir  yer edinmiştir. Çok  genç  yaşında  efsanevi bir  savaşçı  olmuştu. Henüz  13 yaşına  gelmeden  Crow' ların  atlarını  çalıyordu . Yirmi yaşına  gelmeden ilk  savaşına  katılmıştı  bile. Çılgın At 1865-68  savaşında  Oglala' ların reisi Kızıl Bulut'un  yanında Wyoming Amerikan  yerleşimlerine  karşı  savaştı ve  William J.Ferrerman'in Fort Phil Kearny'deki  birliğinin yok edilmesinde  çok  önemli  bir  görev  ve  rol  oynadı (1867) . 
              .   . 
        Oturan Boğa                            Kızıl Bulut
Çılgın At  Lakota'lar  arasındaki ününü yalnızca savaşlardaki cesareti  ve  hünerleriyle  değil  aynı zamanda  azimli  ve  kararlı  tutumuyla  halkının  geleneksel  yaşam  tarzını  savunması ve  korumasıyla
kazandı.Örnegin ; O  asla  fotoğrafının çekilmesine  müsade  etmemiştir. 1868 yılındaki Amerikan ordusunun   Lakota  ülkesindeki Fort Larime bölgesini işgalinde saldırıları önlemek için savaştı , 1873'de General Custer' da saldırıya     yardım amacıyla  Kara  Tepeler'e  yardım grubu gönderdi.
  
   Kara Tepeler ( Black Hills )  ve  Küçük Büyük Boynuz ( Little Big Horn )

1876  yılındaki  Lakota  rezarvasyonuda kurulan  savaş komitesinde Çılgın At  direniş  lideri  oldu. Cheyenne'lerle  müttefik  oldukları için ilk  evliliğini  Cheyenne bir  kadınla  yaptı . Çılgın At ,   Oglala ve  Chayenne' lerden oluşan 1200 savaşçı topladı. 17 haziran 1876'da General Crook geri döndüğünde Oturan  Boğa'nın Küçük Büyük Boynuz ' daki kampına  gitmek  için Rosebud deresine  doğru harakete geçti. Buradaki  Oglala' ların  zaferinden sonra Çılgın At ,   Oturan Boğa'nın güçlerine katıldı. 25  Haziran da O' nun öncülüğündeki  birlik  General Custer' ın  7. süvari  alayına  saldırdı ve  Amerikalıları  kuzeyden ve  batıdan kuşattı  ve  Reis Gall öncülüğündeki  Hunkpapa savaşçılarıda  güneyden ve batıdan  hücüma  kalktılar.
( General Custer'ın Ölümünü daha sonra göndereceğim. Gero...)

Küçük Büyükboynuzdaki  bu  Lakota  zaferinden sonra  Oturan Boğa ve Gall  Kanada' ya  geri çekildiler. Fakat Çılgın At, General Nelson Miles ile  savaşmak için Kanada' ya gitmeyi reddetti. 1876-77 kişi  boyunca Amerikan askerlerinin Sioux 'ları  amansız  takibi  devam  etti. Askerlerin bu  kararlı  ve usandırıcı  takibi sonucunda Buffallo ulusunun ve  Çılgın At' ın savaşçıları 6 Mayıs 1877' de teslim oldu. Oturan Boğa ve Gall hariç  , O son  ve önemli  teslim olan reisti.

Bu  bozgunda  bile Çılgın At' ın  ruhu  teslim alınamadı . 1877 Eylül'ünde rezervasyondan  izinsizce  hasta karısı  ve  ailesiyle  ayrıldı. General Crook  hemen  O nun  yakalanması için  bir  grup  gönderdi.Bu  kaçış savaşı  geri getirmişti. Çılgın At bu  gelen ( sayıları çok fazla )  ilk birliğe direnmedi fakat yaşamının  sonuna geldiğini  kavramış olduğunda   son  savaşına ( askerlere karşı direndi , savaştı ...)   başladı  ve  görevli askerlerin  kendisini  yakalayıncaya  dek  savaştı  ve  özgürce döğüştü , ta ki  bir  askerin  elleri  baglı bağlı haldeyken koşarak gelip aniden Onu süngülemesine  dek .  28 yaşında  Lakota  ve  Amerikan  yerli  tarihinin en büyük  özgürlük savaşçısı kutsal beyaz bufalloyu  gördü.
 

Orjinal Metin   :    Edited by  Buzz4
Çeviri              :    Geronimo L.E                          (31/08/1999)
Düzenleme      :    Geronimo Yalnızkartal             (08/05/2003)

 Önemli  Bir  Fotoğraf

Bu fotoğrafın Çılgın At  olabileceği doğrulanmamıştır.Ancak ona ait olabileceği söylentisi vardır. Fotoğrafın orjinalinin sahibi Ellen Howard ki kendisi izci  Babtiste Granier'in kızıdır yada  Çılgın At'ın kuzeni Little Bat ( Küçük Değnek)'in karısıdır. İddiasına göre  Küçük Değnek ve izci Frank Grouard ,1872 yılında Fort Laramie kalesinde bu resmi çektirmesi için Çılgın At'ı ikna etmişlerdir. 
  

     "  We did not ask you white men to come here. The Great Spirit Gave us this country as a home. You had yours. We did not interfere with you. The Great Spirit gave us plenty of land to live on, and buffalo, deer, antelope and other game. But you have come here; you are taking my land from me; you are killing off our game, so it is hard for us to live. Now, you tell us to work for a living, but the Great Spirit did not make us to work, but to live by hunting. You white men can work if you want to. We do not interfere with you, and again you say why do you not become civilized? We do not want your civilization! We would live as our fathers did, and their fathers before them.   "

" Biz size beyaz adam niye buraya geldi diye sormuyoruz. Kutsal Ruh bize bu ülkeyi ev olarak verdi. Siz sizsiniz . Biz sizin karşınıza çıkmadık.Kutsal Ruh bu bol ve zengin ülkeyi yaşamak için bize verdi ve bufalloyu,geyiği,antilopu, ve diğerlerini. Fakat siz buraya geldiniz; benim toprağımı benim elimden alıyorsunuz , hayvalarımızı öldürüyorsunuz bu durumda yaşam bizim için hergeçen gün zorlaşıyor.  Şimdi kalkmış bize yaşamak için çalışın diyorsunuz fakat Kutsal Ruh bize  çalışmayaı söylemedi, yaşamak için avlanmayı öğretti.  Sen beyaz adam , istiyorsan çalışabilirsin . Biz sana engel olmayız ...Biz  sizin medeniyetinizi istemiyoruz . Biz bu topraklarda  babalarımızın ve  onların babalarının
olduğu gibi yaşamak istiyoruz."

 Çılgın At Konuştu 

Yazan ,derleyen , çeviren : Yalnızkartal Geronimo