Son Asi  
Geronimo –  Goyathlay  

Doğum                                 

Geronimo’nun doğum yılı kimi tarihçilere göre 1829 olarak belirtilmektedir. Doğum yeri konusunda da çelişkiler vardır. Tarihçilere göre New Mexico’dur. Ancak Apache kültüründe doğum yerinin bir gizemi vardır . Geronimo kendisinin Arizona ‘da No-doyohn Kanyonunda doğduğunu söyler .Dolayısıyla Geronimo’da bunu ifade ederken toprağına , yöresine bağlılığının altını çizer. İnanışa göre yüce ruh onları bir amaç doğrultusunda doğdukları yere yerleştirmektedir. Dolayısıyla doğum olayının onlar açısından bir ruhani yönü ve ritüeli vardır.

Apache Yaşamına Dair

Moris Opler isimli tarihçi Apche ‘leri 4 ana kabileye göre ayırmıştır ; Mescalerolar,Lipanlar, Jicarillalar ve Chiricahua’lar. Geronimo da Chiricahua’ların bir alt kolu olan Bedokohe grubunun bir üyesi olarak doğmuştur.

Apache’lerin yaşam alanlarında belli eşyaları yoktu . En beligin özellikleri ördükleri değerli sepetlerdi, yanlarında kamış , ok ve yay bulunurdu. 

Apache’ler normal yaşatılarında ok ,  yay ve mızrakla avlanırlardı. Meksikalıların onları köleleştirmek için giriştikleri saldırılarla onların savaşçı yönü ortaya çıkması onlar için en belirleyici tanımlardan biridir.  Geronimo’da bu durum için şöyle bir saptama yapmaktadır : “ Biri öldürüldüğünde Chiricahua  kültüründe onun intikamının alınması gerekmektedir.” Göçer bir yaşam biçimleri olması dolayısıyla reservasyon yaşamını asla benimseyememişlerdir . Çiftçilik ve tarım asla onlara göre değildir. Bu yüzdendir ki en son teslim olanlar onlar olmuş ve özgürlük mücadelesinin en önemli ve inatçı savaşçıları olarak anılmışlardır. ( Ancak teslim oluşlarından sonra yaşadıkları rezervasyonda Geronimo’nun bile tarımla uğraştığını , elinde karpuzla çekilmiş fotoğraflarından görüyoruz maalesef.)

 Çocukluktan itibaren bir Apache erkeği savaşçı olarak yetiştirilir. ( Ağızlarına aldıkları bir yudum su ile onu yutmadan 4 mil koşmak gibi bir eğitimde bu işin parçalarından biridir.)

 Kısa Kısa , Geronimo ve Apache’lerin mücadelesi

 İlk Apache 1837’ de öldürülür.

 Savaş 1860 ‘da başladı ve 1886’ da Geronimo ve Naiche’nin teslim olmalaraına kadar sürdü.

 1863 ‘de Mongas Colorado’nun ölümü için Geronimo “ Yerlilere yapılan gelmiş , geçmiş en büyük yanlıştır “ demiştir . Buda Geronimo’nun savaşını sebeplerinden biri olmasının önemli bir sebebi olarak düşünülebilinir.

 1860-1870’de Chiricahua’ların yaşam alanlarının saldırıya uğraması  savaşçıları öne çıkardı. Geronimo’da bu savaşlarda öne çıktı . Savaş liderliği kabile şefliğine eşdeğerdi. Geronimo hiçbirzaman kabile şefi olmasada o savaş lideriydi.

 Geronimo halkına  kültürüne olan aşırı bağlılığından dolayı uzlaşmaz ve sert bir kişiliğe sahipti. Bu tavrıyla halkı arasında bile tepki görüyordu. Hatta halkının yaşam alanını ve biçimini korumak adına gerçekleri saklayabildiği bile söylenmektedir.

 Geronimo’nun  Özgürlük Savaşı

 1876’ da San Carlos’dan kaçışında Arizona Citizen Gazetesi’ nin Chiricahua’ların yok edilmesi gerektiğine yönelik yaptığı bilinçli, kasti ve taraflı yayınının etkisi büyüktür. Bunun asıl nedeni reservasyon bölgesinde maden bulunmasıydı.

 Çeşitli yağmalama eylemlerinde bulundu

 21 Nisan 1877’ de John Clum ve Apache Polisi tarafından Ojo Caliente’ de tuzağa düşürülüp tutuklandı ve San Carlos’ a geri götürüldü.

 1881’ e dek aklında daima kaçış planı ile kendini kamufle etti , çiftçilik yaptı , hayvan yetiştirdi.

 1881 Eylül’ünde güneydeki  Sierra Madre’ ye kaçtı .( Burası onun kendini özgür hissettiği ve gizlenebildiği en özel yerlerden biriydi.)

 1883’ de General George Crook onu buldu ikna etti ve yeniden San Carlos’a geri dönmesini sağladı.

 1885 Mayıs . Geronimo hiç aklından çıkarmadığı yeni bir kaçış planını uyguladı . Chato ve dost teğmen Britton Davis’in içinde olduğu bir yalanı şefler Naiche ve Chihuahua’ ya söyledi ve adamlarıyla beraber rezervasyondan kaçmayı başardı . Yalan ortaya çıktığında aralarında ciddi bir husumet oluştu.

25-27 Mart 1986 ‘ da General Crook , Geronimo ve diğer şefler yapılan meşhur toplantıda son savaşçıda görünürde ebediyete kadar teslim oldu . Orada şunları söyledi Geronimo : “ İki , üç kelime yeterli ... Kendimi size bırakıyorum.Bana ne isterseniz yapın. Teslim oluyorum. Birzamanlar etrafta rüzgar gibi dolaşırdım. Şimdi size teslim oluyorum ve hepsi bu. “

Geronimo birkez daha özgürlüğünü yitirmiş hislerle kamptadır . Ancak olaylar onun peşini Fort Bowie’ de de bırakmaz . O gece kampta yaşanan içkili gecenin ve Tribilot adlı içki satıcısınında etkisiyle  , geri götürülürse öldürüleceğine inandırılır ve 38 kişilik ( kimi kaynaklarda 24-39 kişi arası geçer) grubu ile kamptan ayrılır.  Bu olaydan sonra Crook  görevden çekilir ve yerine General Nelson A. Miles getirilir. Miles’ın ilk açıklaması anlaşma , görüşme olmayacağı ve ölü yada diri Geronimo ve adamlarının geri getirilecekleridir.

Bundan sonra belkide tarihin en çarpıcı gerilla savaşlarından biri yaşanır. Tüm Amerikan ordusunun 3. Taburu 5000 asker 1000  kadarda yerli askerden oluşan 6000 kişilik güç 24 savaşçısı ile Geronimo’nun izini sürmeye başlar ki güneyde de Meksika kuvvetleri onlara destek olmaktadır. 5 ay süren bu amansız takipte Miles  amacına ulaşamaz . Yani Geronimo’yu ele geçiremez ama sonuçta açlık , yorgunluk ve tükenmişlikle anlaşma için buluşurlar .   Görüşmelerde Geronimo’ya yine Miles tarafından birçok iyi sözler söylenir ve sözler verilir . Ama yine hiçbiri gerçekleştirilmeyecektir.

4 Ekim’ de Geronimo , Naiche ve adamları teslim olmuş olarak bir trenle Florida’ya gönderilirler .

 1894 - Florida  ikliminde kırılan Chiricahua’lar geriye dönemediler . Verilen sözler yerine getirilmemişti. Büyük kayıplar sonrası geriye kalanların batıya dönemsine izin verildi ancak kendi topraklarına değil  Oklohama’da ki Fort Sill Rezarvasyonuna .

 Burada askerlerin Geronimo’yu  alay edercesine “ Gerry”  diye çağırdıkları ve onunda bundan nefret ettiği kendince ifade edilmiştir.

 1898’ de Tras- Missipi Omaha Uluslarası Fuarına teşhir için götürülür.

 1901’ de Buffalo’ daki Pan-Amerikan Fuarına da götürülür.

 1904’ de St. Louis Fuarında  kendi elyazısıyla adını yazar. ( Medeniyet Geronimo’ya yazı yazmayı öğrettiğinin teşhirini yapmaktadır. )

 1905’ de T. Roosvelt’ in seçim törenine Amerikan Atı ile birlikte  katıldı.

 Bu dönemde  rezarvasyon yaşamı ve beyaz adamın kurallarını iyice gözlemler ve onların kurallarıyla oynamaya başlar . Ok ve yay yaparak onları satar , ayrıca konuşmak içinde beyazlardan para talep eder . Beyazlarla kendi kurallarıyla alay eder.

  1909’ da Fort Sill’ de ölür .

 Ölümüde ilginçtir. Yaptığı ok ve yayları satmak için Luvton’a gitmiş, aşırı yağışlı bir hava olmasına rağmen atına atlayıp geri dönmüş ancak atından düşmüş , tüm gece yağmurda kalmış ve hastanede ölmüştür. Üşütme ve zatüre.Ayrıca alkollü olduğu söylenir.

 Gençken bir bir ruhun ona ; kurşunların onu öldürmeyeceğini söylediğini belirtmiş , vicuduna yarım düzine kurşun isabet etmesine rağmen kurşun ile  ölmemiştir.

 Geronimo’ nun Hayatından

 Geronimo Konuşuyor : “ Usen bütün insan kabilelerini yarattı ve onları yaratırken bir amacı vardı... ve her yarattığı için olnalara bir yuva verdi... Onlara Batı Ülkesini verdi .  Tahıl , meyve , av verdi . Şifa için bitkiler verdi, bu bitkileri nerede bulacaklarını ve nasıl ilaç yapacaklarını öğretti. Bu yuvayı Usen verdi Apacheler buradan çıkarıldığında hastalanıyor ve ölüyorlar .”

Sihirli 4 Rakamı

Dört kız , dört erkek kardeşi var

Dört çocuğu Meksikalılar tarafından öldürülmüş.

Dört karısı var.

Dört çocuğu Amerikalılarca alınmış

Dört Bedonkohe Apachesi kalmışlar.

İlk olarak 1846 yılında Savaşçılar Konseyi’ne katılır.

İlk karısının ismi Alope’dir ve ondan üç çocuğu olmuştur.

1858 yılı Geronimo’nun hayatının dönüm zamanıdır . Yaşadığı acı ve ızdırapların

onu derinden etkilediği buradan anlaşılmaktadır. Casa Grande yakınlarında bulunan Kaskiyeh isimli yerde bulunan kaplarına tüm savaşçılar kamp dışındayken , yalnızca kadın ve çocukların bulunduğu bir zamanda Meksikalılar’ ca düzenlenen bir saldırıda annesi , karısı ve üç çocuğu katledilir.

Bu durumdan derin , çok derin bir acı duyduğunu hiç açıklamaz  ancak bu olay Geronimo’nun taş kalpli, yenilmez savaşçı ve beyazlara duyacağı kinin başlangıcıdır . Babasının mezarını her ziyaret ettiğinde , nezaman eski günleri hatırlatan birşeyler hissetse Meksikalılardan intikam alma isteği duyduğunu açıkça söylemektedir. 

1858- 1875 yıllarında sürekli Meksikalılar ile savaşları ve saldırıları olmuştur. 1884’ de Meksikalılarla son savaşını yapar 

Yazan  : Yalnızkartal Geronimo

 © 2005 – İstanbul
 Kaynak göserilmeden ALINTILANAMAZ !