ÇILGIN AT
Tashunca - uitco
(1849-1877)
Amerikan Yerli tarihinin en büyük kahramanlarının başında gelen Çılgın at 1841 yılında Kara Tepeler'in doğusunda ki Rapid Creek'de doğmuştur.O bir Lakota'dır ve Teton Siox kolundandır. Çocukluğunda saçlarının görünümümden dolayı " Parlak saçlı Çocuk" yada" Kıvırcık " diye çağrılıyordu . Babasının adı da Çılgın At'dır. Annesi Brule Sioux'larından büyük reis Benekli Kuyruk'un kızkardeşidir.
...
Onu mücadelesindeki cesaretiyle anıyoruz. Çılgın At, Lakota yerlilerinin hayatı içerisinde ileriyi gören düşsel bir efsane vede gelenekleri koruyan değerli bir yer edinmiştir. Çok genç yaşında efsanevi bir savaşçı olmuştu. Henüz 13 yaşına gelmeden Crow' ların atlarını çalıyordu . Yirmi yaşına gelmeden ilk savaşına katılmıştı bile. Çılgın At 1865-68 savaşında Oglala' ların reisi Kızıl Bulut'un yanında Wyoming Amerikan yerleşimlerine karşı savaştı ve William J.Ferrerman'in Fort Phil Kearny'deki birliğinin yok edilmesinde çok önemli bir görev ve rol oynadı (1867) .
. .
Oturan Boğa Kızıl Bulut
Çılgın At Lakota'lar arasındaki ününü yalnızca savaşlardaki cesareti ve hünerleriyle değil aynı zamanda azimli ve kararlı tutumuyla halkının geleneksel yaşam tarzını savunması ve korumasıyla
kazandı.Örnegin ; O asla fotoğrafının çekilmesine müsade etmemiştir. 1868 yılındaki Amerikan ordusunun Lakota ülkesindeki Fort Larime bölgesini işgalinde saldırıları önlemek için savaştı , 1873'de General Custer' da saldırıya yardım amacıyla Kara Tepeler'e yardım grubu gönderdi.
Kara Tepeler ( Black Hills ) ve Küçük Büyük Boynuz ( Little Big Horn )
1876 yılındaki Lakota rezarvasyonuda kurulan savaş komitesinde Çılgın At direniş lideri oldu. Cheyenne'lerle müttefik oldukları için ilk evliliğini Cheyenne bir kadınla yaptı . Çılgın At , Oglala ve Chayenne' lerden oluşan 1200 savaşçı topladı. 17 haziran 1876'da General Crook geri döndüğünde Oturan Boğa'nın Küçük Büyük Boynuz ' daki kampına gitmek için Rosebud deresine doğru harakete geçti. Buradaki Oglala' ların zaferinden sonra Çılgın At , Oturan Boğa'nın güçlerine katıldı. 25 Haziran da O' nun öncülüğündeki birlik General Custer' ın 7. süvari alayına saldırdı ve Amerikalıları kuzeyden ve batıdan kuşattı ve Reis Gall öncülüğündeki Hunkpapa savaşçılarıda güneyden ve batıdan hücüma kalktılar.
( General Custer'ın Ölümünü daha sonra göndereceğim. Gero...)
Küçük Büyükboynuzdaki bu Lakota zaferinden sonra Oturan Boğa ve Gall Kanada' ya geri çekildiler. Fakat Çılgın At, General Nelson Miles ile savaşmak için Kanada' ya gitmeyi reddetti. 1876-77 kişi boyunca Amerikan askerlerinin Sioux 'ları amansız takibi devam etti. Askerlerin bu kararlı ve usandırıcı takibi sonucunda Buffallo ulusunun ve Çılgın At' ın savaşçıları 6 Mayıs 1877' de teslim oldu. Oturan Boğa ve Gall hariç , O son ve önemli teslim olan reisti.
Bu bozgunda bile Çılgın At' ın ruhu teslim alınamadı . 1877 Eylül'ünde rezervasyondan izinsizce hasta karısı ve ailesiyle ayrıldı. General Crook hemen O nun yakalanması için bir grup gönderdi.Bu kaçış savaşı geri getirmişti. Çılgın At bu gelen ( sayıları çok fazla ) ilk birliğe direnmedi fakat yaşamının sonuna geldiğini kavramış olduğunda son savaşına ( askerlere karşı direndi , savaştı ...) başladı ve görevli askerlerin kendisini yakalayıncaya dek savaştı ve özgürce döğüştü , ta ki bir askerin elleri baglı bağlı haldeyken koşarak gelip aniden Onu süngülemesine dek . 28 yaşında Lakota ve Amerikan yerli tarihinin en büyük özgürlük savaşçısı kutsal beyaz bufalloyu gördü.
Orjinal Metin : Edited by Buzz4
Çeviri : Geronimo L.E (31/08/1999)
Düzenleme : Geronimo Yalnızkartal (08/05/2003)
Önemli Bir Fotoğraf
Bu fotoğrafın Çılgın At olabileceği doğrulanmamıştır.Ancak ona ait olabileceği söylentisi vardır. Fotoğrafın orjinalinin sahibi Ellen Howard ki kendisi izci Babtiste Granier'in kızıdır yada Çılgın At'ın kuzeni Little Bat ( Küçük Değnek)'in karısıdır. İddiasına göre Küçük Değnek ve izci Frank Grouard ,1872 yılında Fort Laramie kalesinde bu resmi çektirmesi için Çılgın At'ı ikna etmişlerdir.
" We did not ask you white men to come here. The Great Spirit Gave us this country as a home. You had yours. We did not interfere with you. The Great Spirit gave us plenty of land to live on, and buffalo, deer, antelope and other game. But you have come here; you are taking my land from me; you are killing off our game, so it is hard for us to live. Now, you tell us to work for a living, but the Great Spirit did not make us to work, but to live by hunting. You white men can work if you want to. We do not interfere with you, and again you say why do you not become civilized? We do not want your civilization! We would live as our fathers did, and their fathers before them. "
" Biz size beyaz adam niye buraya geldi diye sormuyoruz. Kutsal Ruh bize bu ülkeyi ev olarak verdi. Siz sizsiniz . Biz sizin karşınıza çıkmadık.Kutsal Ruh bu bol ve zengin ülkeyi yaşamak için bize verdi ve bufalloyu,geyiği,antilopu, ve diğerlerini. Fakat siz buraya geldiniz; benim toprağımı benim elimden alıyorsunuz , hayvalarımızı öldürüyorsunuz bu durumda yaşam bizim için hergeçen gün zorlaşıyor. Şimdi kalkmış bize yaşamak için çalışın diyorsunuz fakat Kutsal Ruh bize çalışmayaı söylemedi, yaşamak için avlanmayı öğretti. Sen beyaz adam , istiyorsan çalışabilirsin . Biz sana engel olmayız ...Biz sizin medeniyetinizi istemiyoruz . Biz bu topraklarda babalarımızın ve onların babalarının
olduğu gibi yaşamak istiyoruz."
Çılgın At Konuştu
Yazan ,derleyen , çeviren : Yalnızkartal Geronimo
|